آنچه در این مقاله میخوانید
تولید محتوا چیست؟
قبل از توضیح یک نکته مهم وجود دارد که باید بدانید. دنیای محتوا آنقدر گسترده است که از هرکسی بپرسید تولید محتوا چیست تعریف خودش را می‌گوید. بعضی وقت‌ها این تعاریف به اندازه‌ای مبهم هستند که آدم گیج می‌شود.
با در نظر گرفتن این نکته می‌رویم دنبال یک جواب ساده و قابل درک.
محتوا همان چیزی است که هر روز با آن سر و کار داریم.
محتوا پست‌های اینستاگرامی است که ما را می‌خنداند یا به فکر فرو می‌برد، مقالۀ وبسایت‌ها است که از آنها چیزهایی یاد می‌گیریم، پادکست که موقع برگشت از دانشگاه در تاکسی گوش می‌دهیم، ویدیو در آپارات یا یوتیوب که تماشا می‌کنیم، کتاب‌های الکترونیک یا هر چیز مشابه دیگری است که در دنیای دیجیتال می‌بینیم، می‌شنویم یا می‌خوانیم.
خب حالا اگر بخواهیم یک تعریف جامع برای محتوا بدون مثال زدن از انواع محتوا بنویسیم می‌رسیم به این تعریف:
هر چیزی که برای انسان قابل درک است و به طور کلی در بستر کانال‌های دیجیتال یا غیر دیجیتال قابل انتشار هستند محتوا می‌گویند.
پس در جواب تولید محتوا چیست می‌توانیم بگوییم:
تولید محتوا یعنی خلق هرچیز قابل درک و انتشار برای انسان‌ها در راستای اهداف بازاریابی
حالا به زبان خودمانی:
تولید محتوا یعنی نوشتن، طراحی، ضبط و ساخت هرچیزی که انسان‌ها می‌توانند درکش کنند و در بستر های مختلف قابل انتشار است برای دستیابی به اهدافی مثل کسب درآمد (مستقیم یا غیرمستقیم)، افزایش فروش، وفادارسازی مشتری و...
شاید الان فکر می‌کنید که خب اگر تولید محتوا به همین راحتی است پس چرا شرکت‌ها اینقدر دنبال کارشناس تولید محتوای حرفه‌ای و کاربلد هستند؟ الان که هرکسی حداقل یک پیج شخصی دارد یعنی تولید محتوا می‌کند؟ جواب این سوال ریشه در بازاریابی مبتنی بر محتوا (Content Marketing) دارد.
تولید محتوا بخشی از بازاریابی مبتنی بر محتوا
نقطه تمایز اصلی بین اکبر که عکس‌های خود را در حال کباب زدن در صفحه اینستاگرام منتشر می‌کند با سرآشپز معروف نصرت گوکچه در هدف و چگونگی تولید محتوا است.
- اولاً افراد یا کسب‌وکارها از تولید محتوا برای اهدافی مثل کسب درآمد، بازاریابی، برندینگ و فروش استفاده می‌کنند.
- دوماً، هر محتوایی نمی‌تواند در راه رسیدن به این اهداف کمک کند. تولید محتوا فقط یک مرحله از چرخه بازاریابی به کمک محتوا است.
چرخه‌ای که به ترتیب شامل مراحل زیر است:
- هدف‌گذاری
- تدوین استراتژی
- تولید محتوا
- توزیع
- ترویج
- تحلیل
- اصلاح و به‌روزرسانی
فقط خلق محتوا بدون بقیه مراحل فایده زیادی ندارد. مثل دویدن روی تردمیل است که به جایی نمی‌رسید اما انرژی مصرف می‌کنید. به این ترتیب نصرت می‌شود سرآشپز معروف دنیا با ۲۶ میلیون فالوور در اینستاگرام اما عکس‌های اکبر را فقط باجناقش لایک می‌کند. پس دیدیم که به همین راحتی هم نیست.
سر و کله تولید محتوا از کجا پیدا شد؟
اجازه دهید کمی در تاریخ عقب‌تر برویم. اولین تولید کننده‌های محتوا غارنشین‌هایی بودند که خودشان را در حال شکار گوزن روی دیوار غار نقاشی کردند! اوه ببخشید گفتم کمی ولی خیلی عقب رفتیم. تاریخ تولید محتوا با بازاریابی مبتنی بر محتوا گره خورده است. می‌توانیم سرودهای فی‌البداهه سرخپوستی موقع کباب کردن شکار در جمع قبیله را هم تولید محتوا حساب کنیم اما این چیزها هیچ ربطی به بازاریابی مبتنی بر محتوا ندارد. مبداء تاریخی تولید محتوا از نظر ما زمانی است که از آن برای کسب درآمد و بازاریابی استفاده شد. یعنی زمانی است که کسب‌وکارها متوجه شدند تبلیغ خشک و خالی فایده‌ای ندارد و باید با مشتریان خود ارتباط برقرار کنند. آن هم ارتباطی دو طرفه و بلند مدت. کلید این ارتباط تولید محتوا بود. کسب‌وکارها شروع به تولید و توزیع محتوایی کردند که مخاطب به آن نیاز یا علاقه داشت. دقیقاً معلوم نیست اولین بار چه فردی یا کدام کسبوکار این ایده را اجرا کرد. اگر بود حتماً به او لقب پدر تولید محتوا می‌دادیم. با این حال گفته می‌شود همه چیز از شرکت John Deere در سال ۱۸۹۵ شروع شد.
مجله‌ها اولین بستر تولید محتوا
شرکت جان دیر (John Deere) فعلی بزرگترین تولیدکننده ماشین‌آلات کشاورزی در جهان است. این شرکت در سال ۱۸۳۷ توسط آهنگر و مخترعی به همین نام بنیانگذاری شد. وقتی کسبوکار جان دیر رونق گرفت مثل بقیه شروع به تبلیغات کرد. با این که تبلیغات تا حدودی توانست به فروش ادوات کشاورزی کمک کند اما نتوانست یک ارتباط دائمی با مشتریان برقرار کند. آنها شروع به انتشار مجله کردند اما نه مجله‌ای مثل بقیه با اخبار زرد و پر از صفحات تبلیغاتی. نام مجله را گذاشتند The Furrow و فقط مخصوص کشاورزان بود. این مجله مطالب آموزشی و خبری درباره کشاورزی دارد و در کنار این مطالب، محصولات تولیدی شرکت John Deere را معرفی می‌کند. مجله The Furrow اولین تلاش جدی برای بازاریابی محتوایی است. جالب است بدانید این مجله هنوز هم منتشر می‌شود. البته وبسایت و شبکه‌های اجتماعی The Furrow برای نسل جدید جذابیت بیشتری دارند. اولین سردبیر این مجله آقای Sizemore نکات جالبی درباره سیاست مجله می‌گفت که هنوز هم کارساز است. او می‌گفت:
تمام تمرکز محتوای مجله روی کشاورزان بود نه محصولات شرکت جان دیر. ما مدیران خود را قانع کردیم که داستان‌ها کوتاه‌تر شوند و از تصاویر بزرگتری استفاده کنیم چون مردم حوصله خواندن مطالب طولانی را ندارند. ما از تصاویر منحصر به فرد استفاده می‌کردیم چون هیچ مجله دیگری این کار را نمی‌کرد.
مجله The Furrow به کشاورزها کمک می‌کند تا با یادگیری نکات و اصول کشاورزی محصول بیشتر و بهتری برداشت کنند و در کنار آن با محصولات جان دیر یا طرز استفاده از هرکدام آشنا می‌شوند. مجله به اندازه‌ای موفق شد که کشاورزها آن را به عنوان یک منبع معتبر اطلاعات کشاورزی می‌خواندند و تصاویر مجله را روی دیوار خانه می‌چسباندند.
حالا مجله در ۱۲ زبان و ۴۰ کشور منتشر می‌شود. در نقطه اوج ۴ میلیون خواننده داشت و حالا با فعال شدن کانال‌های دیجیتال، نسخه چاپی هنوز حدود ۱/۵ میلیون مشترک دارد. بعد از موفقیت این مجله، تعداد زیادی مجلۀ مشابه توسط کسب‌وکارها راه اندازی شد. مجله‌ها به چنان رونقی رسیدند که خیلی‌ها مشترک دائمی چند مجله عمومی یا تخصصی می‌شدند.
تولید محتوا چه فرقی با تبلیغات دارد؟
تبلیغ پیامی یکطرفه است که به درستی به مخاطب منتقل می‌شود. منظور از «به درستی» یعنی پیامی مناسب، در زمان و مکان مناسب. هدف تبلیغات هم هرچیزی می‌تواند باشد؛ از یک محصول ساده تا تبلیغ یک حزب سیاسی یا حتی یک باور و عقیده.
تولید محتوا یکی از مراحل چرخه بازاریابی مبتنی بر محتوا است و روشی برای برقراری ارتباط دوطرفه و پایدار با مخاطب است. به طور کلی (نه همیشه) هدف تولید محتوا کسب درآمد مستقیم (از خود محتوا) یا غیر مستقیم (بازاریابی برای محصول یا خدمات) است.
تبلیغات بیشتر در مرحله آگاهی (Awareness) از قیف فروش موثر است اما تولید محتوا در مراحل پایین‌تر قیف فروش تاثیر بیشتری دارد.
برای مثال، ما با دیدن بیلبورد تبلیغاتی با برند یک آژانس مسافرتی فقط آشنا می‌شویم اما دنبال کردن شبکه‌های اجتماعی و تماشای کلیپ‌هایی جذاب از جاذبه‌های گردشگری و نظر نوشتن زیر پست‌ها ما را به برند وابسته می‌کند.
آیا هر کسب‌وکاری به محتوا نیاز دارد؟
اگر خیلی ساده بگوییم، بازاریابی مبتنی بر محتوا برای هر کسب‌وکاری که بتواند محتوای مفید و با کیفیت تولید کند ضروری است.
تولید و بازاریابی محتوا مزیت‌های زیادی دارد که مهم‌ترین آنها موارد زیر است:
- می‌توانید از خود محتوا کسب درآمد کنید.
- برای محصول یا خدمات شما مشتری می‌آورد.
- یک روش کم هزینه است.
- کمک به ایجاد شهرت، اعتماد و اعتبار می‌کند.
- نتایج و عملکرد آن به راحتی قابل تحلیل است.
- در وفادارسازی مشتریان تاثیرگذار است.
هر کسب‌وکاری می‌تواند از روش محتوا کمک بگیرد اما فعالیت در همه کانال‌ها و بسترها ضروری نیست.
بعضی وقت‌ها یک پیج اینستاگرام تمام مزیت‌های گفته شده را تامین می‌کند و بعضی وقت‌ها همزمان باید وبسایتی پر از مقاله داشت، کتاب نوشت، در شبکه‌های اجتماعی فعال بود، پادکست ساخت و کلیپ تولید کرد.
کلام آخر ...
سعی کردیم در این مقاله بدون اشاره به تعاریف سلیقه‌ای یک تعریف امروزی و ساده از تولید محتوا ارائه کنیم.